پرامپت نویسی چیست؟ آموزش پرامپت نویسی هوش مصنوعی به زبان ساده 🤖

آیا تا به حال احساس کرده‌ اید که هوش مصنوعی منظور شما را به طور دقیق متوجه نمیشود؟ راز دریافت پاسخ‌ های شگفت‌انگیز، در خودِ هوش مصنوعی نیست، بلکه در هنر گفتگو با آن است. به دنیای پرامپت نویسی خوش آمدید!

 چرا باید با هوش مصنوعی حرفه‌ای صحبت کنیم؟

در دنیایی که هوش مصنوعی (AI) به سرعت در حال تبدیل شدن به دستیار شخصی، همکار خلاق و ابزاری برای حل مسائل ماست، کیفیت نتایجی که از آن میگیریم مستقیماً به کیفیت سوالات و دستورات ما بستگی دارد. پرامپت نویسی (Prompt Engineering) دقیقاً همان زبان مشترکی است که به ما امکان میدهد با مدل‌ های زبانی بزرگ (LLM) مانند ChatGPT به شکلی مؤثر و دقیق ارتباط برقرار کنیم.

«… در این مقاله جامع، ما از تعریف ساده «پرامپت نویسی چیست؟» شروع می‌کنیم، به اصول کلیدی آن می‌پردازیم و با ارائه نمونه‌های کاربردی و تکنیک‌های پیشرفته، به شما کمک می‌کنیم تا در این مهارت ضروری به مهارت کامل دست پیدا کنید. همچنین اگر به دنبال شناخت عمیق‌ تر انواع هوش مصنوعی از ANI تا ASI هستید، پیشنهاد می‌کنیم مطالعه آن مقاله را از دست ندهید.»

پرامپت نویسی چیست؟ (تعریف دقیق و کاربردی برای مبتدیان)

به زبان ساده، پرامپت نویسی هنر و علم طراحی دستورالعمل‌ های دقیق، واضح و مؤثر برای هدایت یک مدل هوش مصنوعی به سمت تولید خروجی مطلوب است. پرامپت (Prompt) همان ورودی (Input) شماست؛ یعنی سوال، دستور یا متنی که به AI می‌دهید. خروجی (Output) نیز پاسخی است که از آن دریافت می‌کنید.

برای درک بهتر، یک مثال ساده را در نظر بگیرید: آشپزی.

• دستور پخت ضعیف: «کیک بپز.» (نتیجه: یک کیک نامشخص، شاید حتی سوخته!)
• دستور پخت خوب: «یک کیک شکلاتی مرطوب برای ۸ نفر بپز. از پودر کاکائو تلخ استفاده کن، دمای فر ۱۸۰ درجه سانتی‌گراد و زمان پخت ۴۵ دقیقه باشد. روی آن را با گاناش شکلاتی تزئین کن.» (نتیجه: یک کیک خوشمزه و دقیقاً مطابق انتظار!)

در دنیای هوش مصنوعی، پرامپت شما همان دستور پخت است. هرچه دقیق‌ تر، باجزئیات‌ تر و هوشمندانه‌ تر باشد، غذای نهایی (خروجی AI) به چیزی که در ذهن دارید نزدیک‌تر خواهد بود. به فرآیند طراحی این دستورالعمل‌ های هوشمند، مهندسی پرامپت (Prompt Engineering) گفته می‌شود.

چرا یادگیری پرامپت نویسی یک مهارت حیاتی در عصر دیجیتال است؟

شاید فکر کنید یادگیری این مهارت فقط برای برنامه‌ نویسان یا متخصصان AI لازم است، اما این تصور کاملاً اشتباه است. تسلط بر پرامپت نویسی مزایای شگفت‌ انگیزی برای هر فردی در هر شغلی به همراه دارد:

• صرفه‌جویی در زمان و انرژی: به جای ساعت‌ ها آزمون و خطا برای گرفتن یک پاسخ نصفه‌ و نیمه، با یک پرامپت خوب در چند ثانیه به نتیجه دلخواه میرسید.
• دریافت نتایج خلاقانه و دقیق: هوش مصنوعی میتواند فراتر از پاسخ‌ های ساده عمل کند. با پرامپت‌ های هوشمندانه می‌توانید ایده‌های نو، متون ادبی، کدهای پیچیده و راه‌حل‌های خلاقانه دریافت کنید.
• پتانسیل کامل ابزارهای AI: ابزارهایی مانند ChatGPT بسیار قدرتمندتر از چیزی هستند که در نگاه اول به نظر میرسند. پرامپت نویسی کلید استفاده از تمام این قدرت پنهان است.
• ایجاد مزیت رقابتی در بازار کار: در آینده نزدیک، توانایی تعامل مؤثر با هوش مصنوعی یک مهارت کلیدی و متمایزکننده خواهد بود. افرادی که این مهارت را دارند، در هر حوزه‌ای یک قدم از دیگران جلوتر خواهند بود و جزو اولین گزینه‌ها برای مشاغل مرتبط با هوش مصنوعی خواهند بود.

اصول پرامپت نویسی: 4 ستون اصلی برای شروعی قدرتمند

برای ساختن یک پرامپت عالی، نیازی به دانش فنی پیچیده ندارید. کافی است این چهار اصل اساسی را به خاطر بسپارید و تمرین کنید. حتی اگر قصد نوشتن مقاله ای با موضوع آموزش تولید تصویر با هوش مصنوعی یا کارهای گرافیکی پیشرفته را دارید، همین اصول می‌توانند شما را چند برابر سریع‌تر به نتیجه برسانند.

1. وضوح و مشخص بودن (Clarity and Specificity)

دستورات مبهم به نتایج مبهم منجر می‌شوند. هوش مصنوعی ذهن شما را نمی‌خواند، پس باید دقیقاً به او بگویید چه می‌خواهید.

پرامپت بد: درباره ماشین‌ها بنویس.

پرامپت خوب: یک پاراگراف ۱۰۰ کلمه‌ای در مورد تاریخچه و تأثیر خودروهای الکتریکی شرکت تسلا بر صنعت خودروسازی بنویس.

2. ارائه زمینه و اطلاعات کافی (Providing Context)

هوش مصنوعی را در جریان موقعیت قرار دهید. هرچه اطلاعات پس‌ زمینه بیشتری به او بدهید، درک عمیق‌ تری از نیاز شما پیدا کرده و پاسخ مرتبط‌ تری ارائه می‌دهد.

پرامپت بد: یک عنوان جذاب برای ایمیل بنویس.
پرامپت خوب: من یک بازاریاب دیجیتال هستم. برای یک کمپین ایمیلی با هدف معرفی نسخه جدید یک نرم‌افزار مدیریت پروژه به مدیران شرکت‌ها، ۵ عنوان جذاب و حرفه‌ای بنویس.

3. تعیین نقش و شخصیت برای هوش مصنوعی (Assigning a Role/Persona)

با دادن یک نقش یا شخصیت به AI، می‌توانید لحن، سبک و سطح تخصص خروجی را به شکل چشمگیری کنترل کنید. این یکی از قدرتمندترین تکنیک‌هاست. مثلاً وقتی در حال تولید تصویر با هوش مصنوعی هستید، می‌توانید نقش «طراح گرافیک حرفه‌ ای» را به AI بدهید تا خروجی نزدیک‌تری به نیازتان دریافت کنید.

پرامپت بد: کلمات کلیدی برای مقاله «آموزش پرامپت نویسی» پیدا کن.
پرامپت خوب: به عنوان یک کارشناس سئو (SEO) با ۱۰ سال سابقه، ۵ کلمه کلیدی طولانی (Long-tail) برای مقاله «آموزش پرامپت نویسی برای مبتدیان» پیشنهاد بده.

4. استفاده از مثال برای هدایت دقیق‌تر (Few-Shot Prompting)

گاهی بهترین راه برای نشان دادن منظورتان، ارائه یک مثال است. با این کار، مدل را در لحظه آموزش می‌دهید تا دقیقاً از فرمت یا سبک مورد نظر شما پیروی کند. به این تکنیک در یادگیری ماشین، یادگیری درون-زمینه‌ ای (In-context learning) می‌گویند.

پرامپت بد: جملات زیر را به صورت دوستانه بنویس.
پرامپت خوب: جملات زیر را از حالت رسمی به دوستانه تغییر بده. مثال: «احتراماً به استحضار می‌رساند» -> «خواستم بهت بگم که». حالا این جمله را تغییر بده: «خواهشمند است در اسرع وقت اقدام فرمایید».

 

آموزش گام‌ به‌ گام پرامپت نویسی برای ChatGPT (و سایر مدل‌ها)

حالا که با اصول آشنا شدید، بیایید این فرآیند را به چهار مرحله عملی تقسیم کنیم.

مرحله 1: هدف نهایی خود را مشخص کنید (Define Your Goal)

قبل از نوشتن حتی یک کلمه، از خود بپرسید: «دقیقاً چه خروجی‌ ای می‌خواهم؟» آیا به دنبال خلاصه‌ سازی یک متن، تولید ایده برای یک پروژه، نوشتن یک قطعه کد، ترجمه یک جمله یا مقاله نویسی با هوش مصنوعی هستید؟ مشخص بودن هدف، اولین قدم برای یک پرامپت موفق است.

مرحله 2: ساختار اولیه پرامپت را بنویسید (Draft the Core Prompt)

دستور اصلی و هسته درخواست خود را بدون جزئیات اضافی بنویسید. این اسکلت پرامپت شماست.

مثال: یک مقدمه برای مقاله‌ای درباره فواید مدیتیشن بنویس.

مرحله 3: جزئیات، محدودیت‌ها و فرمت خروجی را اضافه کنید

حالا وقت آن است که پرامپت خود را با استفاده از اصولی که یاد گرفتید، کامل کنید.

• زمینه: مخاطب مقاله چه کسانی هستند؟ (مثلاً افراد پر مشغله)
• نقش: از AI بخواهید در نقش یک مربی ذهن‌ آگاهی بنویسد.
• محدودیت‌ها: تعداد کلمات چقدر باشد؟ (مثلاً حدود ۱۵۰ کلمه)
• لحن: لحن متن چگونه باشد؟ (مثلاً آرامش‌بخش و ترغیب‌کننده)
• فرمت: خروجی به چه شکلی باشد؟ (مثلاً یک پاراگراف منسجم)

پرامپت نهایی شده: به عنوان یک مربی ذهن‌آگاهی، یک مقدمه آرامش‌بخش و ترغیب‌کننده در حدود ۱۵۰ کلمه برای یک مقاله وبلاگ با عنوان «چگونه مدیتیشن روزانه می‌تواند زندگی پرمشغله شما را متحول کند؟» بنویس. مخاطبان این مقاله کارمندان و مدیرانی هستند که استرس زیادی را تجربه می‌کنند.

مرحله 4: پرامپت را تست و بهینه‌سازی کنید (Iterate and Refine)

پرامپت نویسی یک فرآیند تکرارشونده است. اولین تلاش شما ممکن است کامل نباشد. اگر از نتیجه راضی نیستید، ناامید نشوید. پرامپت خود را اصلاح کنید. آیا پرامپت شما باید واضح‌ تر باشد؟ باید زمینه بیشتری بدهید؟ نقش متفاوتی تعیین کنید؟ با هر بار تکرار و بهبود (Iteration)، به نتیجه دلخواه نزدیک‌ تر می‌شوید.

با استفاده از ابزار تولید محتوا هوشیتا، شما بدون نیاز به پرامپت نویسی میتوانید کارهایی مانند، تولید مقاله، سناریو ریلز، سناریو استوری، مقاله سئو شده، دریافت اوت لاین و ده ها کار دیگر را انجام دهید. برای استفاده از ابزار هوشیتا، و تست رایگان اینجا کلیک کنید.

 

نمونه پرامپت نویسی حرفه‌ای برای کاربردهای مختلف (کپی کنید و استفاده کنید!)

در این بخش چند نمونه پرامپت آماده برای سناریوهای مختلف آورده شده است. آن‌ها را در ابزار هوش مصنوعی مورد علاقه خود امتحان کنید.

نمونه پرامپت برای تولید محتوا (ایمیل، مقاله)

به عنوان یک کپی‌رایتر حرفه‌ای، یک ایمیل بازاریابی کوتاه و متقاعدکننده برای معرفی یک اپلیکیشن جدید آموزش زبان بنویس. این ایمیل برای دانشجویانی
 ارسال می‌شود که می‌خواهند در ۳ ماه برای آزمون آیلتس آماده شوند.
 روی ویژگی "یادگیری با فلش‌کارت‌های هوشمند" تمرکز کن و در انتها یک فراخوان به اقدام (CTA) برای دانلود رایگان اپلیکیشن قرار بده.

نمونه پرامپت برای خلاصه‌سازی متون طولانی

متن زیر یک مقاله ۱۰۰۰ کلمه‌ای درباره تغییرات اقلیمی است. آن را در ۵ نکته کلیدی (Bullet Point) خلاصه کن. 
هر نکته باید کمتر از ۲۰ کلمه و کاملاً واضح باشد.

[متن مقاله را اینجاوارد کنید.]

نمونه پرامپت برای برنامه‌نویسی و کدنویسی

یک تابع پایتون (Python) بنویس که یک لیست از اعداد را به عنوان ورودی دریافت کرده و میانگین اعداد زوج موجود در آن لیست را برگرداند. کد باید خوانا باشد و کامنت‌های لازم برای توضیح هر بخش را داشته باشد.

نمونه پرامپت برای ایده‌ پردازی و طوفان فکری

من قصد دارم یک کافی‌شاپ در مرکز شهر با تم کتاب و مطالعه راه‌اندازی کنم. ۱۰ ایده خلاقانه برای نام این کسب‌وکار پیشنهاد بده. نام‌ها باید کوتاه، به‌یادماندنی و مرتبط با کتاب یا قهوه باشند.

نمونه پرامپت برای تولید تصویر و ویدیو

برای [تولید تصویر با هوش مصنوعی](link-to-image-generation-landing-page)، یک پرامپت دقیق بنویس که یک "کتابخانه دنج در یک کلبه جنگلی در شب بارانی" را توصیف کند. جزئیاتی مانند آتش شومینه، یک صندلی راحتی چرمی و نور گرم چراغ مطالعه را لحاظ کن. سبک تصویر باید رئالیسم و سینمایی باشد.

برای یک ابزار [هوش مصنوعی تبدیل متن به ویدیو](link-to-video-generation-landing-page)، یک سناریوی کوتاه برای یک ویدیوی تبلیغاتی ۳۰ ثانیه‌ای بنویس. موضوع ویدیو معرفی یک اپلیکیشن برنامه‌ریزی سفر است. صحنه‌ها باید سریع و پرانرژی باشند و حس هیجان سفر را منتقل کنند.

 

تکنیک‌ های پیشرفته پرامپت نویسی (برای حرفه‌ ای‌ ها)

وقتی بر اصول اولیه مسلط شدید، میتوانید از این تکنیک‌ های پیشرفته استفاده کنید.

تکنیک زنجیره تفکر (Chain-of-Thought – CoT)

برای مسائل منطقی یا ریاضی که نیاز به استدلال دارند، از هوش مصنوعی بخواهید «گام به گام فکر کند». این کار مدل را وادار می‌کند تا فرآیند استدلال خود را بنویسد و احتمال رسیدن به پاسخ صحیح را به شدت افزایش می‌دهد. این تکنیک که در مقاله‌ ای توسط محققان گوگل معرفی شد، یکی از موثرترین روش‌ها برای حل وظایف پیچیده است.

 مثال: یک سوال ریاضی: اگر یک کافه در روز اول ۱۰ مشتری، روز دوم ۲۰ مشتری و روز سوم ۴۰ مشتری داشته باشد، با فرض ادامه این الگو، در روز پنجم چند مشتری خواهد داشت؟ لطفاً گام به گام فکر کن و مراحل حل را توضیح بده.

تکنیک پرامپت نویسی چندمرحله‌ای (Multi-step Prompting)

به جای اینکه یک وظیفه بزرگ و پیچیده را در یک پرامپت مطرح کنید، آن را به چند پرامپت کوچک‌ تر و متوالی تقسیم کنید. این کار به شما کنترل بیشتری روی هر مرحله از فرآیند می‌دهد.

• پرامپت ۱: ۱۰ ایده برای سرفصل‌های یک مقاله جامع درباره «بازاریابی محتوایی» ارائه بده.
• پرامپت ۲ (پس از انتخاب یک سرفصل): برای سرفصل «اهمیت تقویم محتوایی»، سه زیرعنوان اصلی بنویس.
• پرامپت ۳: حالا برای زیرعنوان «چگونه یک تقویم محتوایی بسازیم؟»، یک پاراگراف ۲۰۰ کلمه‌ای بنویس.

تکنیک زیرو-شات در مقابل فیو-شات (Zero-Shot vs. Few-Shot)

• Zero-Shot: شما از مدل می‌خواهید کاری را بدون ارائه هیچ مثالی انجام دهد. اکثر پرامپت‌های ساده از این نوع هستند.
• Few-Shot: شما یک یا چند مثال (Shots) از کاری که می‌خواهید انجام شود را در پرامپت خود قرار می‌دهید (همانطور که در اصل چهارم توضیح داده شد). این روش برای وظایف خاص یا نیازمند فرمت‌بندی دقیق، بسیار کارآمدتر است.

اشتباهات رایج در پرامپت نویسی که باید از آن‌ها دوری کنید!!

این لیست کوتاه را همیشه در ذهن داشته باشید تا از خطاهای متداول جلوگیری کنید:

• پرامپت‌های بیش از حد کوتاه و مبهم: «یک مقاله درباره بازاریابی بنویس.»
• پرسیدن چند سوال نامرتبط در یک پرامپت: «پایتخت استرالیا کجاست و چگونه یک کیک شکلاتی بپزم؟»
• عدم ارائه زمینه کافی: فکر نکنید هوش مصنوعی از مکالمات قبلی شما همه چیز را به یاد دارد.
• فراموش کردن تعیین فرمت خروجی: اگر جدول می‌خواهید، بگویید «در قالب یک جدول ارائه بده».

آینده در دستان شماست!

پرامپت نویسی فقط یک مهارت فنی نیست؛ یک هنر است. هنر برقراری ارتباطی شفاف و هدفمند با قدرتمندترین ابزارهای تکنولوژی که تاکنون ساخته شده‌ اند. با به کارگیری اصول وضوح، زمینه، نقش و مثال، شما می‌توانید از یک کاربر معمولی به یک کاربر حرفه‌ای تبدیل شوید که نتایجی دقیق، خلاقانه و کارآمد از هوش مصنوعی دریافت می‌کند.

این مهارت را به عنوان یک تمرین روزمره در نظر بگیرید. هرچه بیشتر با هوش مصنوعی گفتگو کنید، زبان آن را بهتر خواهید فهمید و در هدایت آن به سمت اهداف خود ماهرتر خواهید شد.

حالا نوبت شماست! یکی از نمونه پرامپت‌ های حرفه‌ای این مقاله را در ابزار هوش مصنوعی مورد علاقه خود امتحان کنید و نتیجه را ببینید. بهترین یا خلاقانه‌ترین پرامپتی که نوشته‌اید چیست؟ آن را در بخش نظرات با ما و دیگران به اشتراک بگذارید. همچنین میتوانید بدون پرامپت نویسی، از تمامی امکانات هوش مصنوعی با استفاده از ابزار هوشیتا استفاده کنید.

 

سوالات متداول

پرامپت (Prompt) با پرامپت نویسی (Prompt Engineering) چه تفاوتی دارد؟

پرامپت خودِ دستور یا ورودی است که به هوش مصنوعی می‌دهید (مثلاً «یک شعر درباره بهار بگو»). اما پرامپت نویسی یا مهندسی پرامپت، فرآیند طراحی، بهینه‌سازی و اصلاح آن دستور برای رسیدن به بهترین و دقیق‌ترین نتیجه ممکن است.

بهترین ابزار هوش مصنوعی برای تمرین پرامپت نویسی کدام است؟

ابزارهای فوق‌ العاده‌ای برای شروع وجود دارند. مدل‌های زبانی مانند ChatGPT (نسخه رایگان و پلاس)، Google Gemini، هوشیتا و Microsoft Copilot گزینه‌های عالی برای تمرین و یادگیری اصول پرامپت نویسی هستند.

آیا پرامپت نویسی یک شغل محسوب می‌شود؟

بله، «مهندس پرامپت» (Prompt Engineer) یک موقعیت شغلی جدید و بسیار پرتقاضا در شرکت‌های فناوری است. این افراد متخصص تعامل با مدل‌ های هوش مصنوعی هستند و وظیفه آنها طراحی پرامپت‌ هایی است که عملکرد این مدل‌ها را برای کاربردهای خاص بهینه میکند.